Sagol Haluk Berkmen.
Türkçe ve Japonca
iliskilerini açiklamaya lütfen devam et.
Selamlar,
Polat Kaya
Berkmen wrote:
>
> Sayin Uyeler,
>
> Sayin Ahmet
Buran'in alttaki elmeginden anladigim kadariyla
simdiki zaman
kipinde kullanilan /-yor-/ takisinin /-yüri-/yori-/yör-
/cür-/ jür-, gel-,
sekilleri ile ilgileri var. Bu seklin de
devamlilik belirten
'yurumek' eylemiyle ilgili oldugu hem /-yuri-/
hem de /gel-/ kok
sozcuklerinden anliyoruz.
>
> Bu iliskiyi
ileri surmemin nedeni Japoncadaki 'yoru' =
Tutkcedeki 'gel'
(yakina dogru yuru) ile ayni anlamda olusundandir.
Japonca ile Turkce
her nekadar ayni kok dilden turemis olsalar da
birbirlerinden
ayrilali binlerce yil olmustur. Buna ragmen, temel
kavram duzeyinde,
hala iliskiler apacik gorulmektedirler.
>
> Turkcedeki
simdiki zaman kipinde: Yapiyor <== yapi-yoru,
Kosuyor <==>
kosu-yoru, Aliyor <== ali-yoru sekillerinden birlesik
hale donustugu
goruluyor. Ayni sekilde yapagele, kosagele, alagele
sekilleri de
Japonca ile Turkce arasindaki "yoru <==> gel" iliskisini
gostermektedir.
>
> Turkce ile
Japonca arasindaki eylem kiplerinin benzerligi
sadece simdiki
zamanda degil gecmis zamanda da acikca belirmektedir.
Japoncada gecmis
zaman kipi daima '-mashita' yani Turkcedeki '-misti'
ile yapilir.
Ikimashita => Gitmisti, Kimashita = Gelmisti,
Nomimashita =
Icmisti.
>
> Buradaki
gecmis zaman bizim misli gecmis zamanimiz olmayip
yalin gecmis zaman
olmaktadir. '-mashita' takisinda hem /-mis/ (misli
gecmis) hem de
/-ta/ (-ti, -di seklinde kullandigimiz) di'li gecmis
bulunmaktadir. Yani
ortak dildeki gecmis zamanin '-misti' olarak
yapilmis oldugunu
ve sonradan misli gecmis ile dili gecmis
sekillerine
donustugunu saniyorum. Tabii ki bu konuda kesin konusmak
istemem zira
meslekten dil bilimci degilim. Ancak Japonca ile Turkce
arasinda
gosterdigim bu ortak iliskiler benim gorusumu destekler
yapidadirlar.
>
> Bu konudaki
goruslerinizi bilmek isterim.
>
> Haluk Berkmen
>
> Sayin Kartal,
> Simdiki zaman
konusunda bilgi istiyordunuz. Kisaca
özetliyorum. Ancak
bu bilgiler zaman kavrami ya da simdiki zaman
kavrami ile ilgili
degil daha çok simdiki zamani karsilayan
sekillerle
ilgilidir.
> Simdiki zaman
kavrami tarihi Türk lehçelerinde daha cok genis
zaman eki -r/ - Ar
ve istek eki -A'nin degisik kullanimlari ile
karsilanmistir.
Daha sonra bazi lehçelerde -A'li sekillerin yaninda ,
fiil kökü +
zarf-fiil eki + yardimci fiil seklinde gelisen bir yapi
simdiki zaman
kavramini karsilamaya baslamistir. Bati Türkçesinde,
fiil kökü + -A
(zarf-fiil) +yori-(yardimci fiil) sekilleri
birleserek gel- + e
+ yori-r> geleyor>geliyor olurken, bir kisim
Türkiye Türkçesi
agizlari ile çagdas Türk lehçelerinde, fiil kökü +
Ip zarf-fiili +
yardimci fiil yapisi öne çikmistir. Mesela Güney-
Bati Anadolu
agizlarinda fiil kökü + Ip + gel- , bazi lehçelerde ise
okup yat-/ okup
cat-, alip otir-, gelip yatir-, vb sekiller
kullanilmaktadir.Bu
yapida tur-/dur-, yat-/-cat-/jat-, otir-,
yüri-/yori-/yör-/cür-/
jür-, gel-, vb yardimci fiiller görev
almaktadir. Bu
sekillerin yaninda - A, I, y, ir ve - mAKTA- gibi
sekiller de bazi
lehçelerde kullanilmaktadir.
> Gramerde
aslinda iki temel zaman dilimi vardir. Bunlardan
biri "geçmis"
digeri ise "gelecek" zamandir. Diger zamanlar bu iki
temel zamanin
arasinda yer alirlar. - mis'li geçmis dediginiz kip
aslinda basli
basina bir zaman bildirmez, geçmis zamanda ya da
konusma anindan
önce meydana gelen bir eylemin, fiilin konusmaci
bakimindan
niteligini ya da ilgisini belirtir. Genellikle sahit
olunamayan, bilinç
disi olan veya sonradan duyulan olaylar bu kip ile
anlatilir. Tabii ki
farkli örnekler, özel bazi kullanimlar ve
tarihsel degismeler
tespit etmek de mümkündür.
> Selamlar.
>
> ----- Original
Message -----
> From:
"allingus2001" <allingus@h...>
> To: <b_c_n@yahoogroups.com>
> Sent: Monday,
September 02, 2002 4:48 PM
> Subject:
[b_c_n] Re: Latince Sözcükler-1 ("miş"li geçmiş zaman)
>
> Merhaba,
>
> Sn. Buran,
>
> Bu konuda
bilgi vermenizi rica ediyorum, "yor" eki. Bunun
tarihlendirilmesi
ve gelişimi ile ilgili gerçek veriler nedir? Sayın
Polat Kaya'nın
bugune dek yazdıkları uzun ve önemli bilgiler oldu,
bunları inceleme
fırsatı bulabildiniz mi ve genel görüşlerinizi /
tespitlerinizi
aktarabilir misiniz? Bu mesajlara ulaşabilmek için,
>
> http://groups.yahoo.com/group/b_c_n/messages
>
> bağlantısında,
"search archive" kutucuğu için "Polat Kaya"
> yazabilirsiniz.
>
> Sormak
istediğim bir diğer soru da, biraz uzun bir yanıt
> gerektirebilir
ama, Türkçe'deki zamanlar hakkında...
>
>
"miş"li geçmiş zaman, gerçekten bir zaman mıdır?
>
> Geçmişte
bir zamanda, benim (1.tekil şahıs veya diğer şahıslar
> içinde
kullanılabilir) tanık olmadığım bir olay hakkında
bildirimde
> bulunması
dışında, -ki burada takının görevi "zaman
boyutu"ndan
>
çıkıyor ve anlatan özneyi etkensiz hale getirmeye dönüşüyor- nesnel
> açıdan
"di"li geçmiş zamandan farkı nedir?
>
>
"yor" eki ile ilgili ifadenizden yoksa çıkarak,
"miş"li geçmiş
> zamanın
ne zamandır kullanılmakta olduğununa ve gelişimine dair bir
> bilgilerimiz
var mı?
>
>
Yanıtınız için şimdiden teşekkürler ve saygılar,
> Kamil Kartal
>
> --- In
b_c_n@y..., "ahmet buran" <aburan@f...> wrote:
> Sayin Kaya,
> Isinize
karismak gibi olmasin ama! bu yakistirmalarin dilbilimsel
> temelleri yok.
Tamamini okumadim dogrusu. Ancak YOR> YO ( <YORI-)
> ekinin ne
zamandan beri Türkçede kullanildigini ve nasil gelistigini
> biliyor
musunsz?